CO PIERWSZE – ŁUSZCZYCA CZY ŁZS

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) bywa traktowane jako jedna z postaci łuszczycy. W rzeczywistości to odrębna choroba, dotycząca przede wszystkim narządu ruchu. Oczywiście rozwija się głównie u chorych z łuszczycą, stanowiących naturalną grupę ryzyka. Może jednak zaatakować także osoby, które nigdy nie chorowały i nie zachorują na „klasyczną” łuszczycę, przebiegającą z wysiewem zmian skórnych.

ŁZS to podwójny cios dla osoby zmagającej się z łuszczycą (6–42% przypadków). Szacuje się, że u 70% chorych zmiany skórne pojawiają się jako pierwsze. Dolegliwości stawowe ujawniają się u nich dopiero po 7–10 latach. W grupie 11–15% chorych zmiany skórne występują równolegle z zapaleniem stawów, natomiast w 15% przypadków stany zapalne stawów poprzedzają wysiew zmian skórnych. Szczególnie trudno wówczas o trafne rozpoznanie, gdyż objawy mogą nasuwać podejrzenie innych chorób zapalnych stawów (tzw. spondyloartropatii).

PUNKT ZAPALNY

Łuszczycowe zapalenie stawów ujawnia się zwykle między 30. a 40. rokiem życia i występuje z jednakową częstotliwością u obu płci. Różni się jednak przebiegiem – u mężczyzn trzy razy częściej dochodzi do zajęcia stawów kręgosłupa, z kolei u kobiet – stawów obwodowych, co przypomina objawy reumatoidalnego zapalenia stawów.

Symptomy ŁZS są bardzo zróżnicowane. Choroba rozwija się najczęściej stopniowo i przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Stan zapalny dotyczyć może różnej liczby stawów. Aż 95% przypadków związanych jest z zapaleniem stawów kończyn dolnych. Chorzy skarżą się na poranną sztywność i ograniczoną ruchomość, a także uciskową bolesność. Zazwyczaj pojawia się obrzęk zajętych stawów, a skóra nad nimi jest napięta i zaczerwieniona. W późniejszych okresach choroby może dojść do deformacji stawów.

Nie ma związku między rozległością zmian skórnych a liczbą zajętych stawów i nasileniem stanu zapalnego. Bywa, że u chorego z bardzo agresywną formą łuszczycy obserwuje się zajęcie tylko jednego stawu. Znane są także przypadki ciężkiej, okaleczającej postaci ŁZS u osoby z pojedynczymi blaszkami łuszczycowymi.

WSZYSTKIEMU WINNE GENY, IMMUNOLOGIA I ŚRODOWISKO

Dokładny mechanizm i przyczyna powstawania ŁZS pozostają wciąż zagadką. Podejrzewa się, że to czynniki środowiskowe (np. urazy, infekcje) zapoczątkowują nieprawidłowe procesy immunologiczne, które u osób predysponowanych genetycznie prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego. Za genetycznym podłożem schorzenia przemawia fakt występowania ŁZS u obojga bliźniąt (90–100% przypadków) oraz to, że 30% chorych ma krewnych w pierwszej linii także cierpiących na ŁZS.

Aż 80% chorych na łuszczycę zwykłą typu I (najczęstsza postać choroby) posiada gen kodujący HLA-Cw6, który 20-krotnie podnosi ryzyko zachorowania. Ma on także znaczenie w rozwoju ŁZS, zwłaszcza przebiegającego z zajęciem stawów obwodowych. Ponadto w grupie osób z ŁZS obserwuje się zwiększoną częstość występowania HLA-A26, HLA-B38, HLA-B39 i DR4 oraz HLA-DR3. Ten ostatni stwierdzany jest u pacjentów z nadżerkową postacią choroby. U 40–60% cierpiących na ŁZS z zajęciem stawów kręgosłupa i stawów krzyżowych stwierdza się głównie obecność genu HLA-B27.

DIAGNOSTYCZNA ŁAMIGŁÓWKA

Ustalenie rozpoznania ŁZS jest złożonym procesem, w którym należy uwzględnić:

• • wywiad lekarski i obraz kliniczny
• • badania obrazowe, w tym rentgenowskie, rezonans magnetyczny lub badanie ultrasonograficzne (USG) narządu ruchu
• • kryteria klasyfikacji CASPAR (z ang. Classification criteria for psoriatic arthritis)
• • kryteria klasyfikacji ASAS (z ang. Assessment of SpondyloArthritis international Society)
• • badania laboratoryjne wykluczające inną chorobę zapalną stawów o zbliżonych objawach (np. białko C-reaktywne, czynnik reumatoidalny,)
• • konsultacje i badania dermatologiczne
• • badania genetyczne HLA-Cw6 i HLA-B27, stosowane pomocniczo m.in. w diagnostyce różnicowej ŁZS z reumatoidalnym zapaleniem stawów czy zesztywniającym zapaleniem stawów.

Według prof. Sławomira Jeki, kierownika Kliniki Reumatologii i Chorób Tkanki Łącznej Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. Jana Biziela w Bydgoszczy, badania genetyczne HLA-B27 oraz HLA-Cw6 należy wykonać “jako element diagnostyki u pacjentów z objawami zapalenia stawów, u których łuszczyca skóry występuje jedynie w rodzinie, sami natomiast nie prezentują zmian skórnych lub paznokciowych, a obraz kliniczny może odpowiadać spondyloartropatiom“.

Zbadaj HLA-B27

Zbadaj HLA-Cw6

Źródła:

1. Basiora A., Pietrzak A., Chodorowska G., Łuszczycowe zapalenie stawów. Borgis – Nowa Medycyna 2003; 1.
2. Gudjonsson J.E., Karason A., Runarsdottir E.H. i wsp., Distinct Clinical Differences Between HLA-Cw*0602 Positive and Negative Psoriasis Patients – An Analysis of 1019 HLA-C- and HLA-B-Typed Patients. Journal of Investigative Dermatology 2006; 126: 740–745.
3. Sudoł-Szopińska I., Matuszewska G., Kwiatkowska B. i wsp., Diagnostic imaging of psoriatic arthritis. Part I: etiopathogenesis, classifications and radiographic features. Journal of Ultrasonography 2016; 16: 65–77.
4. Szczerkowska-Dobosz A., Rębała K., Lange M. i wsp., Korelacja allelu HLA-Cw*06 z wczesnym początkiem łuszczycowego zapalenia stawów. Postępy Dermatologii i Alergologii 2006; 4 (XXIII).
5. Szepietowski J., Komentarz do rekomendacji diagnostyczno-terapeutycznych Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego dotyczących łuszczycy łagodnej. Lekarz POZ 2018; 4.
6. Sokolik R., Poradnik dla pacjentów. Łuszczycowe zapalenie stawów; Termedia 2015, ISBN: 978-83-7988-413-1.
7. Tłustochowicz W., Świerkot J., Stanisławska-Biernat E., Łuszczycowe zapalenie stawów Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Reumatologia 2016; supl. 1: 22–25.
8. https://euroimmun.pl/blog/nowoczesna-diagnostyka-laboratoryjna-w-kontekscie-zzsk/