Czy wiesz, że u osób z chorobą Hashimoto celiakia diagnozowana jest nawet 10 razy częściej niż w ogólnej populacji? Obie te choroby mają podłoże autoimmunizacyjne i mogą ze sobą współistnieć.

CZYM JEST HASHIMOTO

Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie gruczołu tarczowego. Jest najpowszechniej występującą chorobą endokrynną i równocześnie najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Według statystyk znacznie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Choroby autoimmunizacyjne spowodowane są agresywną reakcją układu immunologicznego, który atakuje tkanki własnego organizmu. W przypadku hashimoto układ odpornościowy, produkując przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) oraz tyreoglobulinie (anty-TG), atakuje tarczycę. W konsekwencji dochodzi do powolnego niszczenia gruczołu tarczowego i jego niedoczynności.

DIAGNOSTYKA HASHIMOTO

W diagnostyce choroby Hashimoto największe znaczenie mają badania laboratoryjne i obrazowe.

I. Badania laboratoryjne:

A. hormonalne:

• → TSH – hormon tyreotropowy wydzielany przez przysadkę mózgową
• → fT3 i fT4 – wolne hormony tarczycy: trijodotyronina (fT3) i tyroksyna (fT4)

B. przeciwciał przeciwtarczycowych:

• → anty-TPO – przeciwciała przeciwko tyreoperoksydazie
• → anty-TG – przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie

II. Badania obrazowe:

• → USG tarczycy.

Dla zapalenia tarczycy typu hashimoto charakterystyczna jest obecność przeciwciał anty-TPO i/lub anty-TG, podwyższony poziom TSH oraz obniżenie poziomu wolnej tyroksyny (fT4), a niekiedy również wolnej trójjodotyroniny (fT3). W zależności od stopnia zaawansowania choroby mogą wystąpić zmiany w wielkości i strukturze gruczołu tarczowego widoczne w badaniu USG.

LECZENIE HASHIMOTO

Leczenie choroby Hashimoto polega przede wszystkim na przyjmowaniu preparatów zawierających lewotyroksynę, czyli syntetyczny hormon tarczycy. Regularne przyjmowanie brakujących hormonów tarczycy prowadzi do normalizacji stężenia TSH i powrotu do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Chory powinien być pod stałą opieką lekarza prowadzącego, który regularnie kontroluje reakcję na leki, m.in. badając poziom TSH. Leczenie prowadzi się przez całe życie. Ze względu na podwyższone ryzyko zachorowania na inną chorobę autoimmunologiczną osoby z hashimoto muszą być obserwowane także pod kątem innych chorób autoimmunologicznych, np. celiakii.

DLACZEGO TAKI DUET

WSPÓLNE RYZYKO GENETYCZNE

Schorzenia autoimmunizacyjne bardzo często współistnieją ze sobą. Występowanie jednego schorzenia zwiększa ryzyko pojawienia się innych chorób należących do tej grupy. U osób z zapaleniem tarczycy typu hashimoto celiakia diagnozowana jest nawet do 10 razy częściej niż w ogólnej populacji. Współwystępowanie tych schorzeń wynika m.in. ze wspólnej predyspozycji genetycznej. Do genów regulujących odpowiedź immunologiczną predysponującą do autoimmunologicznego zapalenia tarczycy należą: FOXP3, CD25, CD40, CTLA-4, PTPN22 oraz geny HLA. To przede wszystkim polimorfizmy w głównym układzie zgodności tkankowej (HLA, human leukocyte antigen), a dokładnie haplotypy HLA-DQ2 i HLA-DQ8, stanowią wspólny mianownik celiakii i hashimoto.

Więcej na temat samej celiakii, jej objawów i diagnostyki dowiesz się z artykułu o schorzeniach współwystępujących z celiakią

WSPÓLNE OBJAWY

Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia celiakii. Celiakia przez długi czas może jednak u nich pozostać nierozpoznana, ponieważ część jej objawów jest analogiczna do symptomów niedoczynności tarczycy. Pacjenci z hashimoto mogą być więc nieświadomi, że chorują także na celiakię i ich terapia powinna być rozszerzona o dietę bezglutenową.

DIETA BEZGLUTENOWA W HASHIMOTO

Jedyną metodą leczenia celiakii jest ścisła dieta bezglutenowa. Badania naukowe potwierdzają, że osoby chorujące zarówno na celiakię, jak i hashimoto pod wpływem diety bezglutenowej:

• • doświadczają złagodzenia objawów niedoczynności tarczycy
• • dobrze funkcjonują nawet przy niższych dawkach lewotyroksyny
• • osiągają zmniejszenie liczby przeciwciał przeciwtarczycowych.

Szybkie wykrycie celiakii u osoby cierpiącej na hashimoto może uchronić ją przed dodatkowymi, niebezpiecznymi dla zdrowia powikłaniami związanymi z nieleczoną celiakią. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule. 

BADANIE GENETYCZNE NA CELIAKIĘ OBOWIĄZKOWE W HASHIMOTO

Zgodnie z rekomendacjami Europejskiego Towarzystwa ds. Badań nad Celiakią (ESsCD, 2019) osoby z chorobą Hashimoto powinny być obowiązkowo badane pod kątem celiakii. Badanie genetyczne jest rekomendowane w tej grupie ryzyka jako badanie przesiewowe.

Test genetyczny pozwala dokładnie oszacować ryzyko zachorowania na celiakię. Wynik ujemny w zasadzie wyklucza takie ryzyko. Wynik dodatni potwierdza predyspozycję genetyczną do celiakii i stanowi wskazanie do regularnego badania przeciwciał swoistych dla tego schorzenia, by wykryć ewentualną chorobę współistniejącą na wczesnym etapie.

Zalety badania genetycznego w kierunku celiakii:

• • wykonujesz je tylko raz – wynik ważny jest przez całe życie
• • wynik ujemny pozwala wykluczyć (> 99%) możliwość zachorowania na celiakię
• • przy dodatnim wyniku można szacować stopień ryzyka zapadnięcia na tę chorobę
• • do wykonania testu wystarczy jedynie próbka krwi lub wymaz z policzka.

ZBADAJ GENETYCZNE RYZYKO CELIAKII

LITERATURA

[1] Ratajczak A., Moszak M., Grzymisławski M. Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2017; 7(4): 309.

[2] Florczyk I., Florczyk M., Junikieta R. Dieta bezglutenowa a choroba Hashimoto – obecny stan wiedzy. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018; 9(4): 152–159.

[3] Luty J., Bryl-Choroba E. Hashimoto – aspekt genetyczny i środowiskowy. Forum Medycyny Rodzinnej 2017; 1(1): 1–6.

[4] Kahalya G.J., Frommera L., Schuppan D. Celiac disease and endocrine autoimmunity – the genetic link. Autoimmunity Reviews 2018; 17(12): 1169–1175.

[5] Lerne A., Jeremias P., Matthias T. Gut-thyroid axis and celiac disease. Endocrine Connections 2017; 6: 52–58.

[6] Al-Toma A., Volta U., Auricchio R., Castillejo G., Sanders D.S., Cellier C., Mulder C.J., Lundin K.E. European Society for the Study of Coeliac Disease (ESsCD) guideline for coeliac disease and other gluten-related disorders. United European Gastroenterology Journal 2019; 7(5): 583–613.